Informatiefolder PVA 

Facebook PVA

                                       Ziekten bij hoenders

 Uit clubblad maart en december  2009

Een kip wordt van 0 tot 15 jaar. Bij 0 heb je hem/haar als ei al opgegeten en bij 15 kom je wellicht in het Guinness Book of Records. Tussentijds kan een kip van alles overkomen, van omkomen door een ongeluk of rovers tot ziekte. Ik had echter een Brahma-hen die al zo'n acht jaar was en ook al wat Wyandotte-krielen van zes jaar die er nog vitaal uitzien en ook nog wel een eitje leggen. Soms krijgt zo'n ei dan wel een afwijkende vorm, bijvoorbeeld in de vorm van een punt-ei of met kalkribbels omdat het ei te lang in de ''afwerking" in de kip blijft. Deze eieren zijn ook nog goed van smaak, maar niet geschikt om nog uit te broeden vanwege de afwijkende vorm die het kuiken niet ten goede zal komen, áls het nog uitkomt.

 Gemiddeld wordt een hen dus 5-8 jaar oud. Meestal worden grote rassen het oudst. Hanen houden het minder lang uit. Bij mij worden ze niet ouder dan zo'n vier jaar. Na enkele jaren kan de oude haan niet meer tegen die jonge hanen op (als je die hebt) en mag dan niet meer met de groep meelopen. De haan verkommert en zal vaak binnen enige maanden sterven. Dit is door de natuur met opzet zo geregeld om zoveel mogelijk kuikens van verschillende hanen te krijgen, dus zo min mogelijk kans op inteelt en zoveel mogelijk vers bloed. De gelukshaan die geen andere hanen om zich heen heeft kan wel veel ouder worden. 

Kippen zijn zeer hard voor zichzelf en zullen niet gauw iets van ziekte tonen. Zie je wel iets dan is het helaas meestal al te laat. De kip gaat bijvoorbeeld niet meer uit het hok en zit met opgezette veren in een hoek. Pak je een zieke kip op dan kun je bijna altijd het borstbeen (voor de poten) voelen. Is dit messcherp en zit er geen vlees meer omheen dan is de kip echt ziek en heeft hij/zij meestal al een tijdje niets of minder gegeten. Kijk vooral eens naar de ontlasting: alle kippen hebben één keer per dag dunne bruine ontlasting, dat is normaal, de blinde darm wordt dan geleegd. De rest van de ontlasting is hard met een soort kapje van witte uitslag erop, dat is de gekristalliseerde urine. Wijkt de ontlasting af van het voorgaande dan is er echt iets niet in orde.

 Het is dus zaak snel te handelen zodra je ziekte of ongedierte constateert. Bezoek een dierenarts of koop een middel in de dierenwinkel dat voor kippen bestemd is en ga niet zelf wat dokteren met huismiddeltjes, ook al bezweert die 'goede kennis' of 'kippenexpert' je dat dit of dat zo goed helpt. Vaak worden middelen zomaar lukraak toegediend (baat het niet dan schaadt het niet) en speelt het toeval een rol bij het verdwijnen van een kwaal. Sommige huismiddeltjes zijn volkomen onzin en gebruik van het gezond verstand helpt al veel bij de beoordeling van deze middelen. Vergeet ook niet dat kippen kleine dieren zijn, een dosis van het een of ander voor een groter dier kan heel verkeerd uitpakken, zeker op vogels. 

Is er in het hok of daaromheen gifgroene of met bloed verontreinigde ontlasting te zien dan heeft je kippenbestand last van Coccidiosis, een darmontsteking veroorzaakt door eencellige organismen die de darmslijmvliezen en darmwanden beschadigen. Bij de dierenarts kun je een middeltje halen om door het voer of het water te doen om de overige kippen te redden. Ook bij dierenwinkels zijn middelen te koop. Veelal is het voor de reeds zieke kip te laat aangezien die meestal toch al niet meer eet of drinkt en het spul niet meer binnenkrijgt. Behandel de overige kippen desondanks toch omdat het voor hen nog niet te laat hoeft te zijn!

Klassieke Vogelpest is al sinds 1926 niet meer in Nederland voorgekomen. Kippen krijgen snotneuzen, tranende ogen, zwellingen aan de kop en opgezette kelen. Het meest opmerkelijke is wel dat hun gekakel ophoudt. Wegens die plotselinge stilte wordt de ziekte in Engeland wel Cathedral Disease ( Kathedralenziekte) genoemd. De dieren kunnen van de ene op de andere dag dood zijn. Genezing is niet mogelijk en bij constatering van deze ziekte moet je -via de dierenarts- aangifte doen omdat het zéér besmettelijk is. 

Aspergillosis ofwel longschimmel is een zeer besmettelijke ziekte die vooral kuikens treft. Het dier heeft een pompende ademhaling als gevolg van ontstekingen in de longen en luchtzakken. Geïnfecteerde vogels gapen veel en vertonen ademhalingsmoeilijkheden. De schimmel tast longen, luchtzakken, neus- en voorhoofdsholte aan. Soms raken daardoor de ogen ontstoken. De ziekte kent meestal een slepend verloop en kan wel een jaar duren voordat de vogel sterft. Er is een langzaam vermageringsproces waarneembaar. Er is geen geneesmiddel bekend en vrijwel zeker zullen alle dieren sterven. Besmetting via de lucht en stof.

 CRD (Chronic Respiratory Disease) ofwel mycoplasmosis en ook wel snot genoemd is ook een luchtzakontsteking. Kenmerkend is het hoesten en proesten van de kippen, vermagering en met opgezette veren in een hoekje zitten. Behandeling met antibiotica.

 Diarree is vaak het gevolg van verkeerd voeren. Verlepte sla of andere groenten doen je kippen geen goed. Wat je ook voert aan extra's, het moet zo vers en fris zijn, dat je het zelf ook nog wel op zou durven eten. Voer geen gekruide rijst (nasi) of andere gekruide of gezouten gerechten. Voer ook niet teveel (vers) brood, je kunt brood snel oud maken door het even in de oven te doen. Teveel vers brood veroorzaakt diarree.

Diarree is ook een symptoom van verschillende andere ziekten zoals Coccidiosis, Pseudo-vogelpest of Salmonella. Weet je zeker dat er niet verkeerd gevoerd is, dan zijn de kippen dus ziek!

 IBR (infectueuze bronchitis) vertoont ook een ademhaling die rochelend is. Bij hennen die aan de leg zijn ziet men vaak ribbels op de eieren aangezien de eileider ook wordt aangetast. Niet te verwarren met het ei van oude hennen, dat vaak ribbels vertoont of een andere rare vorm heeft! De kippen kunnen hiertegen ingeënt worden. Genezing vaak moeizaam met een hoog sterftecijfer.

 Salmonella, bekend van radio en tv! Ontsteking van darmen en luchtwegen, vaak gepaard met diarree. Bij wat zwakkere dieren dodelijk. Kippen kunnen drager zijn zonder ziek te zijn, worden zij op enig moment wat zwakker, dan slaat de ziekte toe. Daarom moet je ook alle eieren goed koken of bakken en zeker nooit rauw eten zoals in mayonaise!

Besmetting van kippen kan op de volgende manier gebeuren:

• besmet bij de geboorte of opfok
• besmet door muizenkeutels in het voer (muizen verspreiden Salmonella en zijn vaak drager)
• besmet door kippenvoer (vaak door ingrediënten uit derde wereldlanden (vismeel)
• besmetting door andere kippen of bezoekers.
• Artikelen over Salmonella zijn te vinden op:
  • www.voedsel.net  (Universiteit Wageningen Foodnet (interessante site!)
  • www.nrc.nl  (NRC Handelsblad - Voedsel schandalen)

Difterie veroorzaakt zweren rond of op de snavel, kam en lellen. Doe je het snaveltje open en zie je daar een kaasachtige aanslag, dan heb je difterie in huis! Vooral in herfst en winter met veel regen komt deze ziekte voor. Zieke kippen afmaken! 

Leukose ofwel dikke leverziekte. Een bloedziekte die allerlei organen aantast, maar vooral de lever. Dieren worden mager en bleek, de kam verschrompelt en het leggen van eieren stopt. Geen genezing mogelijk, alle kippen die getroffen zijn zullen sterven. 

Gaapziekte / gaapworm. De kippen lijken de hele tijd te gapen. Wordt veroorzaakt door wormpjes in de luchtpijp. Haal bij de dierenarts een middel hiertegen.

 ILT (Infectieuze Laryngo Tracheïtis) is een virusziekte die bloederige ontstekingen veroorzaakt in de luchtpijp. Kippen kunnen bloederig slijm ophoesten. Dodelijk en geen geneesmiddel voor bekend. Er kan preventief tegen geënt worden. 

Marekse Verlamming; een ziekte die vooral jonge kippen treft. De poten en vleugels willen niet meer en de kip kan zich niet meer verplaatsen. Kenmerkend is het "vuistje": de tenen van de kip trekken samen en de poot steekt naar voren of naar achteren, soms is de nek vreemd verdraaid. Helaas is hier niets aan te doen. De zieke kip afmaken dus. Er zijn ook varianten geconstateerd zodat het "vuistje" niet altijd hoeft op te treden.

Bedenk dat kippen ook ziek kunnen worden door ongedierte op de kip zelf of in het hok.